Yığma Bina Güçlendirmesi

  püskürtme beton uygulaması                   hasır çelik uygulaması için duvarın hazırlanması               hasır çelik için temel yapılması               duvarlara hasır çelik uygulanmış hali                   Yığma yapıların onarım ve güçlendirme yöntemleri:  1-onarımlar: Yapıda oluşan çatlaklar çimento şerbeti, epoksi reçineleri veya özel tamir harçları ile   çattlakların kapatılması şeklinde olur. 2-güçlendirme :  a- duvarların güçlendirilmesi Duvardaki küçük çatların onarım ve güçlendirilmesi için duvarın iç ve dış yüzüne,içinde donatı olan beton bantlar eklenir. Ayrıca çatlamış duvarın iç ve dış yüzüne hasır donatı yerleştirilir. Duvarda belli aralıklarla delikler açılarak iç ve dış yüzeydeki donatılar birbirine kaynakla veya kancalarla bağlanır. Duvarda hasar gören kısımlar sökülür ve yeniden örülerek onarılır. Duvarda bulunan büyük çatlaklar kelepçelerle tamir harçları ile onarılır. Ayrıca duvarların güçlendirilmesinde pencere boşlukları küçültülerek duvarın dayanımı artırılır. Duvarların hasarlı kısımlarının birleştirilmesinde çelik ankraj, ankraj çubukları ve çimento harçları kullanılır. b. Yığma yapının tümünün güçlendirilmesi Yapının tümünün dıştan güçlendirilmesi için yığma yapı bir çerçeve sistem içine alınabilir.Çerçeve sistemin yatay yükleri karşılayacak şekilde boyutlandırılması, temellerinin de yeni duruma göre hesaplanması gerekir. Bu tür uygulamalar 1-2 katlı yığma yapılarda kullanılır.Yığma yapıya dıştan destek veren payanda duvarlar yardımıyla da güçlendirilebilir. Yığma yapı tümü ile dıştan güçlendirilebilir. Bu çerçeve yatay kuvvetlerin tamamını alacak şekilde boyutlandırılmalıdır. Çerçeve, yığma yapıdan bağımsız yatay ve düşey yükleri Aktarabilecek betonarme yapı elemanlarına sahip olmalıdır. Bu durumda ilave kolon, kiriş Ve temel yeniden projelendirilir. Ayrıca dıştan payanda duvarı ve istinat duvarı veya Konturforlu dayanaklar yapılabilir. Yığma duvarların güçlendirilmesinde, duvarın bir yüzü Veya iki yüzüne gerekli kalınlıkta donatılı beton kaplama yapılır. Duvar yüzüne yeterli Aralıklarla delikler açılarak, içine filiz donatıları epoksi ile veya beton enjeksiyonla Yapıştırılır. Bu donatı ile ek konulacak donatı mevcut duvara ankre edilir. C. Sonuç ve öneriler Yığma yapıların onarım ve güçlendirilmesinde çeşitli yöntemler kullanılabilir. bu tipYapılardaki onarım ve güçlendirmenin ana ilkeleri şu şekilde özetlenebilir: .1- yapıdaki yüklerin kaldırılması yada azaltılması, .2- yapıda köşelere yakın kapı ve pencere boşluklarının kapatılması yada küçültülmesi, Kütle ve rijitlik merkezini birbirlerine yaklaştırmak üzere yeni duvarlar eklenmesi, .3- onarım yönteminin malzeme ve işçilik açısından hasarlı yapının bulunduğu bölgede Uygulanabilir olması, .4- onarım sırasında yapının kesinlikle deprem dayanımının öncesine göre daha sağlam Hale getirilmesi, . 5- yapının simetrik olmaması yada tek katlı bir yapının iki katlı bir yapıya bağlı olması Halinde yapının iki ayrı bölüme ayrılarak daha basit yapılara dönüştürülmesi, .6- yapıda iç ve dış duvarların kesme ve düşey gerilme taşıma güçlerinin arttırılması. Yığma yapılardaki çatlakların onarılabilmesi için çatlakların durmuş olması gerekir. Çatlak onarımı kendi başına bir olay değildir. Çatlak etkileyen bir kuvvet karşısında dayanım yetersizliğinin ifadesidir.Çatlağa yol açan etki ortadan kaldırıldıktan sonra çatlak onarımı yapılmalıdır Yeterli deprem güvenliğine sahip olmayan binada, yeterli kalite de bulunmayan duvarların yenilenmesi, bazı pencere, kapı ve dolap boşluklarının doldurulması ile kat kesme kuvveti kapasitesi belirli ölçüde arttırılabilir. Bunun yanında duvarı iki taraflı çelik hasır ilavesi ve püskürtme beton veya tamir harcı uygulanması ile duvarın kesme kuvveti kapasitesi önemli ölçüde arttırılabilir. Ancak püskürtme betonun iç hacimlerde uygulanması oldukça Güçtür. Bu nedenle iç hacimler gibi, dar mekanlarda hazır tamir harcının uygulaması tercih edilebilir. Duvara yerleştirilen çelik hasır kenetleme donatıları ile duvara bağlanarak mevcut duvarla bütünleşme sağlanır. İki taraflı püskürtme beton uygulanmasında, iki yüzdeki çelik hasırlar birbirine duvarı delen donatılarla bağlanır. Bu suretle taşıyıcı  istemin bölme duvarları da taşıyıcı duruma getirilmekte ve temele geçecek etkileri yayılı biçimde iletmek mümkün olabilmektedir. Bunu sonucu olarak temel güçlendirilmesine ihtiyaç  duyulmayan durumlar elde edilebilir eşdeğer elastik deprem kuvvetleri, duvarların bir veya iki taraflı olarak çelik hasırla güçlendirilmeleri dolayısıyla sünekliklerine bağlı olarak deprem yükü azaltma katsayısı %20 oranında arttırılabilir Deprem kuvvetlerinin en az %25’ inin duvarın çelik hasarlı beton kesiti ile karşılanması Tavsiye edilir. Yığma binaların güçlendirmesinde uygulanan shotcreate (püskürtme beton )  Özellikleri hazırlanması kullanımı. 2. tarif Ts 11747 , püskürtme betonu şu şekilde tarif etmiştir: ‘püskürtme beton, onarım veya yapım amacı ile önceden hazırlanmış olan Betonun hava basıncı yardımı ile yüksek hızla uygulama yüzeyi veya Uygulama alanına püskürtülerek elde edilen betondur.’ 3. püskürtme betonun işlevi betonun kaya yüzeylerine püskürtülmesiyle çatlak ve yarıklar doldurulur,kısmen desteklenen parçalar birbirine bağlanır ve yüzeyin Bozulması önlenir. Kaya yüklerinin, stabil kayalara transferi sağlanır. Eğer yapışma zayıfsa, eğilmeye çalışanbir membran olarak rol oynar. . Kaya yüzeylerinin temizlenmesi, püskürtme başlığından su Ve basınçlı havanın  püskürtülmesi ile yapılır. Sızıntı sular ,hasara yol açabilir.püskürtme beton yapılmadan önce,bu Noktalardan delikler açılarak boru sokulmalı ve drenaja bağlamalıdır. Kayaçların özeliklerine göre,sızıntı sular, betona etki ederek mekanik Özeliklerini zayıflatabilirler. Hızlı mukavemet artışı sağlayabilmek amacı ile, priz hızlandırıcı katkı Kullanılabilir.nihai dayanımdaki düşüş, bazen öngörülenden daha fazla Olabilir. 4. püskürtme beton sistemleri Püskürtme beton, kuru karışım ve ıslak karışım olmak üzere 2 şekilde Uygulanır. Uygulama yapılan yerin özeliklerine, uygulama hızına ve istenen Beton kalitesine bağlı olarak bu 2 sistemden birisi tercih edilir. Kuru sistem Bu sistemde çimento,kum ve agrega homojen olarak karıştırılır.bu karışım Dağıtım elemanına gönderilir ve basınçlı hava ile büyük bir hızla uygulama Yüzeyine püskürtülür.karışıma ilave edilen su miktarı, operatör tarafından Betonun püskürtülmesi sırasında el ile ayarlanır. Agreganın ve kumun nem oranı, % 3- % 6 arasında olmalıdır.eğer  bu Değerlerden az ise, uygulama yerinde toz problemi olur.fazla olursa tıkanma Sorunu yaşanır. Püskürtme ucuna (nozul) malzeme taşıyan hortum çapı,en büyük agrega Çapının en az 3 katı olmalıdır. Kuru karışım , nozuldan geçerken tamamen ıslanmalı ve su basıncı bunu Sağlayacak mertebede ayarlanmalıdır.( 6 kg/cm2 min .) Su Su/çimento oranı , 0.40-0.45 arasında bulunmalıdır.az su toz oluşumuna çok Su ise betonun yüzeyden akmasına yol açar. Son yıllarda,su girişinin nozul ucundan geriye (1-3 metre) alınması Halinde,kuru  arışımın daha homojen ıslandığı, toz oluşumunun ve geri Dökülmenin azaldığı gözlenmiştir. Karışım dizaynı Püskürtme beton dizaynı ,klasik beton dizaynına benzemekle beraber, bazı Farkları vardır.ana farklılık, agrega dizayn  ve çimento miktarıdır. Genel kural olarak, en büyük agrega çapı 16 mm’yi aşmamalıdır.bu sınır Aşıldığında ,geri sıçrama büyük oranda artar. 8 mm’yi aşan agregaların Yaklaşık %60-70’i geri dökülür.püskürtme beton karışımları hazırlanırken bu Konu gözönünde bulundurulmalıdır. Uygulanmış püskürtme beton içindeki çimento miktarı, beton santralında Hazırlanan karışıma göre daha yüksektir. Bunun sebebi, agrega ve kumun Geri sıçrama miktarının çimentodan fazla olmasıdır.Kuru karışımlarda kullanılan çimento miktarı : – ince harçlar 0-4 mm 450-600 kg/m3 – p. Beton 0-8 mm 350-450 kg/m3 – iri agregalı p. Beton 0-15 mm 300-350 kg/m3 Katkılar Priz hızlandırıcı Priz hızlandırıcı kimyasal katkılar aşağıdaki amaçlarla kullanılır : – tünelde en kısa sürede püskürtülen betonun dayanımını arttırarak destek Sağlamak – geri sıçramayı azaltmak – tek defada en fazla beton kalınlığını sağlamak Priz hızlandırıcılar toz veya sıvı halde betona ilave edilirler. Püskürtme beton tekniği Yüzeyin hazırlanmas  Sadece temiz yüzey üzerine püskürtme beton uygulanabilir.çok tabakalı Püskürtme beton uygulanacak ise , tabakalar arasında iyi bir aderans Sağlanmalıdır.bu amaçla yüzey üzerinde biriken toz tabakası Temizlenmelidir.böylelikle çok tabakalı püskürtme beton,tek tabaka gibi Tasarlanabilir. Yüzey temizlemek için en çok kullanılan yöntem, basınçlı su +hava Püskürtülmesidir. Gerekir ise , basınçlı hava +kum ile de temizlik yapılır. Dikkat edilmesi gereken husus, sadece yıkanmış nemli yüzeylere püskürtme Beton uygulanması gerektiğidir. Aksi durumda, mevcut kuru yüzey ,taze Betondaki suyu emecek , yapışma ve beton kalitesi azalacaktır. Yüzeyden sürekli su geliyor ise , drenaj yapılmalıdır. Eğer beton, kum gibi yumuşak bir yüzeye püskürtülecekse, önce ince bir Tabaka püskürtme harç uygulanması , daha sonra da kalın tabakanın Püskürtülmesi gerekir. Böylelikle beton ve yumuşak zemin birbirine Karışmaz. püskürtme başlamadan önce kaya yüzeyleri basınçlı su ile Temizlenir, serbest duran kaya  parçaları yüzeyden uzaklaştırılır. Yapışma Tünel dizaynı,zemin ve kaplamanın birbirlerine olan etkisi göz önünde Bulundurularak yapılır.bu nedenle, kaplama mümkün olduğunca zemine Yakın olmalıdır.doğal gerilmeleri korumak amacıyla, zemin mümkün Olduğunca bozulmadan korunmalıdır. Püskürtme beton kaplamanın kuru , temiz bir zemine yapışma gücü , zaman İçinde artar.zemin ıslak, yumuşak ve pürüzsüz ise yapışma genelde zayıftır. İyi uygulanmış bir püskürtme beton kaplama su geçirmez. Ancak zeminden Gelen suya karşı uygulama yapıldığında, çimento partikülleri uzaklaşır Dayanım düşer ve yapışma azalır. Sert, kuru granit benzeri kayaçlarda yapışma, 1,4 mpa’ya ulaşırken, yumuşak Islak zeminde sıfıra inebilir. Yumuşak veya ıslak zeminlerde püskürtme beton , invert ile takviye Edilmeli, böylece yüklerin inverte transferi sağlanmalıdır. Rötre çatlakları yapışmayı  azaltır.püskürtme betona ilave edilen çelik teller Rötre çatlaklarına mani olurlar. Bu şekilde hasır donatılı püskürtme betona Kıyasla daha mükemmel yapışma sağlanır. uğur oflaz deprem/inşaat mühendisi proje kontrol müşaviri 2013/istanbul